icon

Wie is Derek Chauvin ?

En de rol die opvoeding speelt in racisme

Als ik hierboven had gezet: ‘Wie was George Floyd ?’ waren veel meer lezers direct gaan lezen. Maar er verschenen al vele reportages en artikelen over deze man die recent in Minneapolis slachtoffer werd van buiten proportioneel politiegeweld. Over de dader, de vierenveertigjarige politie agent werd veel minder geschreven dan over het slachtoffer, terwijl ook zijn achtergronden en levensstijl van belang zijn. Zijn hardhandig optreden kwam niet toevallig aanwaaien, het was ook niet zijn eerste keer, en daarom is het van belang daar meer van te weten; er zit een systeem achter. Zijn drie aanwezige collega’s hebben niet ingegrepen, dat is ook geen wonder want er staan nu steeds meer artikelen te lezen van politie agenten die in overeenkomstige gevallen wel ingrepen en dat met ontslag of demotie moesten bekopen. Om de situatie beter te begrijpen moeten wij ons verdiepen in wat in de Verenigde Staten van Amerika met Family Values wordt bedoeld. Deze waarden worden van zeer jongs af aan van ouder op kind overgedragen en in principe een leven lang mee gedragen. Ieder van ons is gevormd in de eerste levensjaren door opvoeding, school, rolmodellen, leeftijdgenoten, media et cetera. Na je vierentwintigste veranderen die waarden niet meer wezenlijk, natuurlijk zijn er bepaalde levensfase- en generatie effecten, maar op je vierentwintigste een maatschappelijk idealist, weinig kans dat je een paar jaar later een op status beluste bling- bling jager wordt; maar er zijn altijd uitzonderingen.

Patriarchale samenleving nog veel aangehangen

Het begrip gezinswaarden (Family-values) klinkt heel neutraal , maar wordt vooral gehanteerd, of is liever gezegd, gekaapt door conservatieven, lees de republikeinen. Deze Family-values domineren het leven, en verklaren dus ook de stellingname ten aanzien van belastingmoraal, abortus, wapenbezit, klimaatverandering en buitenlandse politiek. In de sociologie wordt in deze zin ook gesproken over ‘het strikte vadermodel’ waar de basis wordt gelegd bij een aantal aannames: de wereld is een gevaarlijke plek, en dat zal het altijd blijven omdat er ‘kwaad’ in de wereld is. De wereld is ook moeilijk en complex vanwege de zware competitie en concurrentie. Er zullen altijd ‘winners’ en ‘losers’ zijn. Er bestaat een absoluut goed en een absoluut kwaad. Kinderen worden als ‘slecht’ geboren, in de zin dat zij alleen maar willen wat hen goed doet voelen en niet wat ‘juist’ is. Daarom moeten zij tot ‘het goede’ worden gevormd. Dit is alleen te realiseren met een sterke en strikte vader die het allemaal aankan. Hij beschermt het gezin tegen een gevaarlijke wereld, hij steunt het gezin om een weg te vinden in een complexe wereld en hij drilt de kinderen in het ‘goed’ en het ‘kwaad’. Kinderen moeten gehoorzamen aan de vader die als morele autoriteit het verschil tussen goed en kwaad weet. De enige manier om kinderen het rechte pad te leren is door straf, pijnlijke straf als zij de fout ingaan. Dit impliceert allerlei lijfstraffen, sommigen propageren dit al kort na de geboorte, anderen vanaf 18 maanden, om gehoorzame, gedisciplineerde en moreel sterke burgers te krijgen. Zonder zware straffen gaat de wereld naar de verdoemenis en is er geen moraliteit.

In een wereldwijd uitgevoerd waardenonderzoek (Glocalities) wordt burgers onder meer de volgende stelling voorgelegd: ‘The father should be the head of the household’ en dat telkens zo letterlijk mogelijk vertaald. In de Verenigde Staten van Amerika antwoordt 42% positief; in Nederland 9%. Als strikte vader vertel je je kinderen hoe zij zich moeten ontwikkelen en welke regels zij moeten volgen en je straft hen als zij het fout doen. Een slecht kind heeft geen discipline aangeleerd, functioneert dus niet in moralistische zin, doet niet wat ‘goed’ is, heeft dus onvoldoende discipline om rijk en onafhankelijk te worden. In het conservatieve denken staat een moreel, superieure hiërarchie centraal; zij die zondigen worden uitgeschakeld en gaan naar de hel; zij die goed doen worden beloond. Mensen met een sterke moraal moeten dan ook de leiders zijn, maar hoe weet je wie dat zijn, waar je die kunt vinden. Gelukkig is er een duidelijke ordening, en de moreel sterksten komen aangestuurd door God boven drijven in die hiërarchische ordening: God boven de mensen; mens boven natuur, volwassenen boven kinderen, westerse boven niet-westerse cultuur, eigen land boven andere landen, mannen boven vrouwen, christenen boven niet-christenen, blanken boven donkeren, hetero’s boven homo’s. 
Indien de betreffende politiemensen deze conservatieve waarden aanhangen is het droevige verloop van de gebeurtenissen ten aanzien van een maatschappelijk minder geslaagde, ook nog donker getinte persoon redelijk voorspelbaar. Het was niet de eerste keer en zal niet de laatste keer zijn. Ook zeer helaas zullen slogans als ‘Black Lives Matter’ of ‘Black is Beautiful’ daar weinig aan veranderen, een averechts effect ligt eerder voor de hand. Van jongs af aan verankerde levenswaarden worden niet met een slogan, een debat of een goede documentaire uitgewist of zelfs aangepast. Het is immers geen buikgevoel, maar een systeem dat door vele christelijke voorgangers wordt gelegitimeerd. Om te beginnen zal er meer inzicht en bewustwording van dit systeem nodig zijn, alvorens aan een ombuiging kan worden gewerkt.

Rijk boven arm

Conservatieve principes werken door in sociaal-maatschappelijke programma’s: je geeft niet iets aan een groep die dat niet heeft verdiend, dan ontwikkelen ze nooit de discipline om voor zichzelf te zorgen. Wat moreel wel te verdedigen is: beloon diegenen die het verdiend hebben met belasting verlaging en haal dat vooral uit verspillende uitgaven zoals sociale programma’s. Zo ondersteunen conservatieven wel een overheid die militaire uitgaven wil doen, de binnenlandse veiligheid op orde heeft, belasting aftrekposten bevordert, bedrijven subsidieert die de goede mensen beloont. Maar zij zijn tegen programma’s die zorgen voor mensen, onderwijsprogramma’s om jonge kinderen bij te spijkeren, zorgverzekeringsteun voor armen, minimumloon verhoging, werkloosheidsverzekering. Dat zien zij als fout en proberen deze maatregelen op morele gronden te elimineren. Besparingen op deze programma’s komen direct terug in de belastingverlaging voor de rijken, ‘die dit immers verdiend hebben’. Deze principes werken natuurlijk ook door in de buitenlandse politiek. Ga je als morele autoriteit aan je kinderen vragen hoe je moet handelen? Natuurlijk niet; jij vertelt hoe het zit en wat er gaat gebeuren. Wat de vader zegt moet het kind doen. Geen tegenspraak. Eenzijdige communicatie. De president begeeft zich niet in diplomatie, vraagt geen hulp van geallieerden. Als morele autoriteit weet je wat goed is, je hebt de macht en die moet je gebruiken. Je zou zelf amoreel zijn als je je eigen morele autoriteit niet zou uitoefenen. In termen van ‘goed’ en ‘kwaad’ zijn er ‘boevenstaten’ (de as van het kwaad) en bevriende staten en bovenal het nationale belang. Zorg dat je zelf gezond en sterk bent en dan komt het eenieder ten goede. Die indeling van ‘volwassen-’ en ‘kinderlijke staten’ (ontwikkelingslanden) vertaalt zich door in hoe je het IMF (Internationale Monetaire Fonds) of de WHO (World Health Organisation) bejegent, en wat met de Algemene Vergadering van de United Nations, waar de onderontwikkelde landen de meerderheid vormen. In metaforische zin zijn het dus kinderen, en die vraag je niets, ook niet als je een vreemde mogendheid (Iraq 2014) wilt binnenvallen.

Kan demonstreren helpen?

Misschien wel het pijnlijkste van alles: er is geen duidelijke tegenbeweging. Wereldwijd wordt er gedemonstreerd tegen politiegeweld, maar dat geweld zit veel dieper verankerd. Daarmee dreigen al die demonstraties meer voor de eigen parochie te preken en de houding van President Trump spreekt in deze ook boekdelen. In de lijn van de conservatieve aannames  zoals hierboven aangegeven, wierp hij olie op het vuur, sprak hij niet over de feitelijke gebeurtenissen, maar ageerde hij, de Bijbel tonend tegen de uitwassende demonstraties en plunderingen en wilde hij zelfs het leger inschakelen. Terwijl de demonstranten sociale gelijkheid propageren, legt Trump de focus op plundering en vernieling en de handhaving van orde en gezag. Daarmee heeft Trump een aanzienlijke numerieke steun achter zich. Een grote meerderheid van christenen, moslims en andere gelovigen is veel liberaler, maar heeft geen  overtuigend antwoord. De Amerikaanse socioloog Georg Lakoff heeft dit onder woorden gebracht met het begrip ‘nurturant’, waar in het Nederlands geen goede vertaling voor bestaat. Bij ‘nurturant’ hebben wij het over: ‘het verschaffen van fysieke, emotionele zorg, voeding en steun, met als doel de zelfredzaamheid te verhogen’. In deze situatie zijn beide ouders verantwoordelijk voor de opvoeding van de kinderen; kinderen worden als goed geboren en kunnen verbeterd worden. Verantwoordelijkheid voor jezelf en voor anderen speelt hier een centrale rol. Om voor anderen te kunnen zorgen moet je in de eerste plaats zorgen dat je zelf daartoe de mogelijkheden hebt. Zit je zelf niet goed in je vel, dan kan je nauwelijks willen dat een ander het beter heeft dan jijzelf. Je doet je best niet alleen voor jezelf, maar ook voor je gezin, jouw gemeenschap, je land en de wereld. In deze lijn lijkt er in de Verenigde Staten een tegenbeweging los te komen die de huidige politie organisatie wil ontmantelen. Wanneer het politie apparaat wordt ingezet om op te treden tegen verwarde mensen, huislijk geweld en een toenemend complex aan sociaal maatschappelijke misstanden vraagt dit vanzelfsprekend om een breder arsenaal dan de militaristische ‘Law and Order’ aanpak volgens het conservatieve denkmodel. Zo lang er geen helder aantrekkelijk alternatief voor dit beklemmende conservatieve model wordt neergezet zal er niets wezenlijks veranderen.

Is het dan ook een verrassing wat DEREK CHAUVIN deed?

Nee, het grootste deel van de Amerikaans politie bestaat uit laag opgeleide blanke mannen, helaas is dat ook zo in Nederland. In Amerika zijn ze vaak ook nog eens opgevoed in dat patriarchale systeem. Zij worden niet opgevoed noch getraind vanuit een gelijkheidsbeginsel. Ze zijn gewend aan het geweldsmonopolie (als kind dat van de vader) en kunnen in moeilijke situaties vaak niet anders handelen dan met bruut geweld. Daar praat ik het handelen van Derek Chauvin niet mee goed. Maar met enkel het bestraffen van de dader wordt er aan de basis van het probleem niets gedaan. De hervorming van het politiekorps is een stap maar of die ook daadwerkelijk de gewenste gelijkheid tussen de bevolkingsgroepen kan realiseren, zal helemaal afhangen van het feit of men in staat is het nieuwe korps ook een daadwerkelijke afspiegeling van de samenleving te laten zijn. De Nederlandse politie bewijst jaarlijks dat ze er niet in slaagt de diversiteit in het korps te vergroten, mogen we dan verwachten dat het in Amerika wel lukt?

 

(Zie ook: James Dobson, hij is pen- en woordvoerder van het conservatieve vadermodel en heeft daaromheen een bedrijf met een jaaromzet van honderden miljoenen dollars. Zijn Bestseller: Dare to Discipline)

 

Frits Spangenberg